WYSTAWA PRZEMYSŁU I ROLNICTWA W CZĘSTOCHOWIE 1909 - PRZESZŁOŚĆ TERAŹNIEJSZOŚĆ, PRZYSZŁOŚĆ

Dziś, 18 maja w Pawilonie Wystawowym Muzeum Częstochowskiego w Parku im. Stanisława Staszica, a więc w jednym z budynków, które powstały sto lat temu  z okazji Wystawy, odbyła się konferencja prasowa zapowiadająca to wydarzenie.

22 maja zapraszamy wszystkich częstochowian na otwarcie plenerowej wystawy historycznej w Parku St. Staszica i III Alei Najświętszej Maryi Panny, ekspozycje w Muzeum Częstochowskim, wystawę gospodarczą instytucji i firm częstochowskich. Obchodom towarzyszyć też będą uroczystości Straży Pożarnych i wystawa sprzętu - zabytkowego oraz najnowszego - na Placu Biegańskiego. Szczegółowy program - poniżej.
O godz. 14.00 w Teatrze im. Adama Mickiewicza rozpocznie się konferencja "Wystawa Przemysłu i Rolnictwa w Częstochowie 1909. Przeszłość, Teraźniejszość, Przyszłość".

-  Dziś o tej wielkiej Wystawie przypominają nam budynki - Pawilon Wystawowy, w którym się znajdujemy i Pawilon Etnograficzny Muzeum Częstochowskiego, Zagroda Włościańska, altana i właśnie remontowane obserwatorium astronomiczne - mówił Prezydent Miasta Tadeusz Wrona. - Nowy wygląd zyskały też - po przeprowadzonej w latach 2007-2008  rewaloryzacji - oba podjasnogórskie parki: Park im. Stanisława Staszica i Park 3 Maja, pamiętające czasy wielkiej częstochowskiej wystawy.

Większość pamiątek po Wystawie Przemysłowo - Rolniczej staraniem Miasta doczekała się w ostatnich latach renowacji. Pawilony w Parku im. Staszica oraz Zagroda Włościańska to obiekty należące do Muzeum Częstochowskiego, miejsca wielu wystaw, wernisaży, spotkań i prezentacji.

- Wystawa Przemysłu i Rolnictwa była ogromnie ważnym wydarzeniem gospodarczym i politycznym tamtego okresu,  przygotowanym przez środowiska gospodarcze - mówiła Barbara Muchalska, przewodnicząca Komitetu Organizacyjnego Stulecia Wystawy Przemysłu i Rolnictwa. - Nawiązując do tej tradycji chcemy pokazać obecne osiągnięcia gospodarcze regionu i plany rozwoju na następne lata, zgodnie z hasłem "Wystawa Przemysłu i Rolnictwa w Częstochowie 1909 - Przeszłość Teraźniejszość, Przyszłość." Dlatego do wystawy nawiązuje wiele wydarzeń gospodarczych które odbędą się w tym roku.
W kwietniu została zorganizowana konferencja "Nauka dla biznesu", która miała pokazać możliwości współpracy między sferą nauki i przedsiębiorstwami naszego regionu.
Całość tych działań ma nam przypomnieć osiągnięcia naszych poprzedników ale też stworzyć klimat do rozwoju gospodarczego całego regionu. Mówiąc  o przeszłości, wracając do naszych korzeni, myślmy o przyszłości i o tym co chcemy przekazać następnym pokoleniom.

Na obchody gotowy będzie bogato ilustrowany album opisujący tamte wydarzenia, reprint Przewodnika po Wystawie 1909 roku (dziś może być ciekawym materiałem do badań związanych z reklamą) oraz reprint pocztówek z tamtego okresu.

Na historycznej Wystawie Plenerowej w Parku i w III Alei Najświętszej  Maryi Panny zobaczymy 30 dużych bilbordów (2,5x4,5 metra); w Pawilonie Wystawowym w Parku im. St. Staszica - na parterze wystawę autentycznych pamiątek z Wystawy 1909 roku, a na I piętrze ekspozycję zatytułowaną Sztuka Młodej Polski. Młoda Polska Sztuka. Dom Sztuki wczoraj i dziś - 1909 i 2009. W Pawilonie Etnograficznym pokażemy wystawę "Ludowe rzemiosło użytkowe i artystyczne."

         Idea organizacji wystawy zrodziła się już w końcu XIX wieku. Częstochowa przeżywała wówczas okres dynamicznego rozwoju, najwyższego wśród miast Królestwa Polskiego (pod zaborem rosyjskim). Świadczył o tym trzykrotny wzrost liczby ludności w ciągu 25 lat, powstanie ok. 60 dużych zakładów przemysłowych, osiągnięcie 4. miejsca w Królestwie pod względem liczby mieszkańców i pod względem potencjału wyprodukowanych towarów. Częstochowa posiadała praktycznie monopol w przetwórstwie juty (90% produkcji krajowej), wyrobie galanterii (80% rynku) i zabawek (70% rynku). Przodowała także we wdrażaniu nowoczesnych technologii (pierwsze na ziemiach polskich przetwórstwo celuloidu, nowatorskie rozwiązania energetyczne czy architektoniczno - budowlane, związane np. ze wzniesieniem Wieży Jasnogórskiej, szpitala żydowskiego, czy banku przy ul. Piłsudskiego).

         Prace nad organizacją Wystawy trwały od 1907 r. Prezesem Komitetu Wystawy został książę Stefan Lubomirski, zaś wiceprezesami - oprócz hrabiego Karola Raczyńskiego - byli wybitni obywatele Miasta Częstochowy, wśród nich dr Władysław Biegański. W gronie organizatorów znaleźli się również: ojciec Euzebiusz Rejman - ówczesny przeor Jasnej Góry oraz proboszcz parafii św. Zygmunta i późniejszy, pierwszy kanclerz Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego - ksiądz Marian Leon Fulman.
         Na potrzeby Wystawy wzniesiono wiele pawilonów, z których część przeznaczono na cele kulturalne. Wśród powstałych wówczas budynków znalazły się pawilony przemysłu wielkiego, średniego i małego, rolnictwa, ogrodnictwa, a także stajnie, obory, hipodrom, budynki leśnictwa, łowiectwa oraz pawilony ogólnokulturalne.
         Na kilkunastu hektarach w parku miejskim im. Staszica oraz przy niezabudowanych jeszcze wówczas ulicach: Humbertowskiej (obecnie Pułaskiego), Jasnej (Waszyngtona) oraz części ulicy 7 Kamienic zaprezentowało się ponad 660 wystawców polskich i czeskich. W okresie od 5 sierpnia do 3 października 1909 r. Wystawę obejrzało ponad pół miliona osób. Rekord frekwencji padł 26 sierpnia - w święto Matki Boskiej Częstochowskiej. Ekspozycję odwiedziły prawie 22 tysiące osób.
Wystawa stała się prawdziwą promocją polskiego przemysłu, wyrazem jego siły i różnorodności, a rozmiary częstochowskiej prezentacji przewyższały wszystkie dotychczasowe przedsięwzięcia tego typu, które miały miejsce w Królestwie Polskim.
         Wystawa stała się także znakomitym miejscem dla promowania polskiego stylu architektonicznego (idea Jana Witkiewicza - Koszczyca). Projekty pawilonów - oprócz wspomnianego - wykonali tak wybitni architekci jak m.in.: Józef Gałęzowski, Konstanty Jakimowicz, Józef Kon, Czesław Przybylski czy Henryk Gay. Ogólny nadzór powierzono częstochowskiemu architektowi Alfonsowi Bogusławskiemu.
Pawilon Sztuki prezentował współczesną sztukę polską: malarstwo, rzeźbę, teatr. Zwiedzający Muzeum Higieniczne czy Zagrodę Włościańską mogli poznać dobre wzorce higieny i zdrowego życia. Wystawa systemów energetycznych i ekspozycje nowatorskich firm europejskich dały możliwość upowszechniania nowych technologii.
Całe przedsięwzięcie stało się również znakomitą promocją krajoznawstwa, czego dowodem stały się dwa przewodniki turystyczne po Częstochowie wydane przez Polskie Towarzystwo Krajoznawcze pod red. W. Biegańskiego i S. Trąbczyńskiego. Odbywający się podczas Wystawy zjazd Straży Ogniowych i powstanie ogólnopolskiego związku straży stało się zaczątkiem organizacyjnym obecnej Państwowej Straży Pożarnej.

         O randze Wystawy świadczyły liczne publikacje w prasie warszawskiej, galicyjskiej, śląskiej i czeskiej. Specjalny numer poświęcony częstochowskiej ekspozycji wydał "Przegląd Techniczny" - jedno z najbardziej prestiżowych pism stołecznych.

         Wystawa 1909 r była największą w okresie przedwojennym manifestacją siły społeczno - gospodarczej Polski. Pokazywała potencjał przemysłu, rolnictwa i kultury całego kraju, wszystkich zaborów. Częstochowa dała dowód wartości polskiej inicjatywy i stała się miejscem wielkiej manifestacji narodowej, która podniosła na duchu całe społeczeństwo.

  W ramach głównych uroczystości 22-24 maja zapraszamy do pasażu środkowego III Alei Najświętszej Marii Panny na wystawę gospodarczą częstochowskich firm. W dwóch namiotach (o wymiarach 8x50 metrów) prezentować się będą częstochowscy przedsiębiorcy, samorządy gospodarcze, miejskie spółki. Stoiska będą usytuowane wzdłuż 3-metrowego pasażu biegnącego przez środek namiotów wystawowych.

Wystawa gospodarcza czynna będzie 22 maja, od godz. 10.00 do 20.00 oraz 23-24 maja, od godz. 10.00 do19.00.

Dodatkowo na 19 planszach ustawionych również w III Alei Najświętszej Maryi Panny zostaną zaprezentowane informacje o największych firmach w mieście oraz ich produktach, pokazując potencjał gospodarczy Częstochowy. Ta ekspozycja czynna będzie do jesieni.

Wystawy Muzeum Częstochowskiego

Sztuka Młodej Polski. Młoda Polska Sztuka.
Dom Sztuki wczoraj i dziś - 1909 i 2009

Założeniem wystawy jest przypomnienie prezentacji sztuki, która miała miejsce w 1909 r. w tzw. Domu Sztuki na Wystawie Przemysłu i Rolnictwa oraz skonfrontowanie jej z pokazem twórczości uznanych artystów współczesnych.

Nie odtwarzamy wiernie dawnej ekspozycji - nawiązujemy do niej poprzez prezentację prac artystów, którzy brali udział w Wystawie w 1909 r., przedstawiamy wybrane dzieła wówczas pokazane, powtarzamy tematykę...

Wystawa wskazuje dwa momenty w dziejach sztuki polskiej - czas około 1900 i 2000 r. Celem jest pokazanie pewnej różnorodności spojrzeń na sztukę, zaprezentowanie odmienności postaw artystów różnych pokoleń, ich stosunku do dzieła i do aktu twórczego.

Postaramy się dać odpowiedź na pytanie, mając świadomość jej niepełności i subiektywizmu, jak wyglądałaby prezentacja sztuki na ogólnokrajowej wystawie, gdyby odbyła się ona dziś, w 2009 r., w Częstochowie. Jakich twórców zaprosiłby do udziału w wystawie komitet organizacyjny?

Rozpatrywanie dokonań artystycznych przełomu XIX i XX w. oraz wieków XX i XXI w kategorii podobieństw i różnic jest zabiegiem dość karkołomnym i naiwnym. Oblicze świata - polityczne, społeczne, gospodarcze, także artystyczne - w przeciągu stulecia zmieniło się zdecydowanie. Sztuka nie jest dziedziną wyalienowaną. Poddaje się biegowi historii i przemian. Inny jest obecnie jej charakter, inne środki wyrazu artystycznego, możliwości wizualizacji. Zawsze jednak wielka sztuka rodzi się jako efekt wyjątkowej wrażliwości i empatii twórców. Jest to wspólny mianownik sztuki przez duże "S", tej z 1909 i tej najnowszej, powstałej około 2000 r.

Wystawa przygotowana została w oparciu o zbiory Muzeum Częstochowskiego oraz obiekty wypożyczone. Za udostępnienie prac dziękujemy: Muzeum Narodowemu w Krakowie, Muzeum Narodowemu w Poznaniu, Muzeum Mazowieckiemu w Płocku, Muzeum Śląskiemu w Katowicach, Muzeum w Sosnowcu, Muzeum w Łowiczu, Towarzystwu Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki w Warszawie, Muzeum Wyobraźni Tomasza Sętowskiego.

Wystawa etnograficzna

Ludowe rzemiosło użytkowe i artystyczne

  W 1909 r. Pawilon Przemysłu Ludowego wybudowany został jako jeden z obiektów Wystawy Przemysłu i Rolnictwa 1909 r. Ekspozycja w Pawilonie urządzona została staraniem Towarzystwa Popierania Przemysłu Ludowego w Królestwie Polskim. W obiekcie zaprezentowane zostały nowoczesne narzędzia i udoskonalenia techniczne służące do pracy w różnych gałęziach przemysłu i rzemiosła ludowego, m.in. w tkactwie, garncarstwie, plecionkarstwie, zabawkarstwie. Koncepcja wystawy zakładała zestawienie i porównanie narzędzi starych z nowymi, ulepszonymi. Były na niej prezentowane również gotowe wyroby z poszczególnych dziedzin rzemiosła.

Obecna wystawa, zrealizowana sto lat później, nawiązuje do ekspozycji z 1909 r. poprzez zaprezentowanie wyrobów z tych samych dziedzin rzemiosła ludowego. Zostało na nią wybranych wiele interesujących eksponatów z bogatych zbiorów Muzeum Częstochowskiego. Z dziedziny ludowego rzemiosła artystycznego i użytkowego można obejrzeć pasiaste tkaniny wełniane z początku XX w., zapaski, fartuchy, wełniaki, samodziałowe tkaniny lniane: płótna, prześcieradła, ręczniki i chodniki. Wyroby plecionkarskie, drewniane naczynia i urządzenia, przedmioty z gliny pochodzące z okolicznych warsztatów garncarskich oraz interesujące przykłady kowalstwa artystycznego i użytkowego. Ekspozycję urozmaicają reprodukcje archiwalnych zdjęć, na których przedstawiony został Pawilon - jego wnętrze oraz otoczenie - a także zwiedzający, odziani w stroje ludowe z różnych regionów Polski. Można je porównać z autentycznymi ubiorami łowickimi, podlaskimi, krzczonowskimi, opoczyńskimi i krakowskim.

Uzupełnieniem ekspozycji są opisy Wystawy i Pawilonu z 1909 r. pochodzące z "Dzwonka Częstochowskiego" i "Tygodnika Ilustrowanego".

Wystawa przygotowana została w oparciu o zbiory Muzeum Częstochowskiego, Muzeum w Łowiczu i Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi.

  Organizacja 100-lecia Obchodów Wystawy Rolniczo-Przemysłowej z 1909 r. w Częstochowie możliwa jest dzięki dofinansowaniu jakie udało pozyskać się ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 dla projektu: Organizacja obchodów setnej rocznicy wystawy rolniczo-przemysłowej z 1909 r. w Częstochowie.

Beneficjentem projektu jest Muzeum Częstochowskie wraz z partnerem Agencją Rozwoju Regionalnego w Częstochowie S.A. Wysokość dofinansowania - 376 881 zł, zaś koszt całkowity projektu -  446 859  zł. W ramach projektu zostaną wydane okolicznościowe wydawnictwa i zorganizowane wystawy.

W ciągu najbliższych tygodni przewidujemy jeszcze cały szereg działań gospodarczych nawiązujących do Wystawy:

- 15-16 czerwca odbędzie się konferencja "Zrównoważony rozwój energetyczny miast  ZREM 2009. Polityka Unii Europejskiej i Polski nowe wyzwania" w 

Częstochowskim Parku Przemysłowo-Technologicznym,

- 5-6 września - Krajowa Wystawa Rolnicza organizowana przez Ośrodek Doradztwa Rolniczego,

- 5-6 września - Europejskie Dni Kultury Ludowej,

- 23 września - Forum Gospodarcze Wschód Zachód Częstochowa 2009,

- 24 września  - Posiedzenie Krajowej Izby Gospodarczej,

- 3 października - Konferencja podsumowująca obchody Stulecia Wystawy Przemysłu  i Rolnictwa w Częstochowie 1909 połączona z wręczeniem nagród Prezydenta Miasta Częstochowy "Promotor Gospodarki", która odbędzie się w Teatrze im. A. Mickiewicza.